Doğaya çıkarken nasıl giyinmeliyiz?
Giyinmenin temel amacı olumsuz hava şartlarından korunmaktır. Yani güvenliktir… O nedenle doğaya çıkarken giyinmenin temel mantığını da; hava şartlarının oluşturacağı tehlikelerden, yani hipotermi ve hipertermi‘den korunmak oluşturur.
SOĞUK HAVALARDA GİYİM (HİPOTERMİDEN KORUNMAK):
KURAL-1 : PAMUKLU ÖLDÜRÜR – ASLA PAMUKLU KIYAFETLER GİYMEYİNİZ.
Yurt dışında pek çok outdoor mağazasında ”Pamuklu Öldürür – Cotton Kills” ibaresini taşıyan tabelalar görürsünüz. Bunun nedeni, pamuklu kumaşlardan yapılan giysilerin, ıslandıklarında neredeyse tüm yalıtım özelliklerini kaybetmeleri ve kolay kolay kurumamalarıdır. Bu da vücuttan ısı kaybının 25 kat artması ve soğuk/rüzgarlı havalarda da süratle hipotermiye girmek anlamına gelir. O nedenle bizde dağcılık ve doğa yürüyüşü giyim kurallarının bir numarasına bunu yerleştirelim.
KURAL-2: KIYAFETLERİNİZ NEFES ALABİLİR OLSUN.
Kıyafetleriniz su geçirmez olsa bile bu ıslanmayacağınız anlamına gelmez. Çünkü terlediğinizde bu teri dışarı atamazsanız, tıpkı yağmurda ıslanmış gibi içeriden ıslanırsınız. Bu durumda da hipotermi riski ortaya çıkar. O nedenle kıyafetleriniz terlemeyle oluşan su buharını dışarıya atmaya izin veren malzemelerden yapılmış olsun.
KURAL-3: İNCE VE LAHANA GİBİ KAT KAT GİYİN…
En iyi ısı yalıtıcı havadır. O nedenle tek bir kalın kıyafet giydiğinizde, sadece tek bir yalıtıcı katmanınız olur. Bu nedenle kalın giyinmek yerine, ince kıyafetleri lahana gibi üst üste giyerek pek çok yalıtıcı katman oluşturmak, çok daha koruyucu ve güvenlidir. Üstelik bu çoklu katman sistemi, kademeli olarak soyunmak ya da giyinmek suretiyle ısı kontrolünü elinizde bulundurmanızı sağlar.
KURAL-4: İÇLİK, ARA KATMAN (YALITIM KATMANI) VE DIŞ KATMAN MANTIĞI İLE GİYİNİN.
Giyinirken temel prensip üç katman halinde giyinmektir.
a. En altta vücudunuzu tam olarak saran ve hareket yeteneğinizi kısıtlamayan bir termal içlik
b. Ortada Ara (yalıtım) katman ( Bu katmanı tek bir giysi olarak değerlendirmeyin. Yukarıda bahsettiğimiz gibi içlikle-dış katman arasında kalan, bir seri ince kıyafet olarak değerlendirin. Polar kıyafetler, ince kaz tüyü kıyafetler çok iyi bir yalıtım katmanıdır.)
c. En dışta ise su geçirmez ve sizi rüzgarın wind chill etkisinden koruyacak rüzgar geçirmez bir dış katman.
KURAL-5: ISI KAYBININ DAHA FAZLA OLDUĞU HASSAS BÖLGELERİNİZİ İYİ KORUYUN.
Vücudumuzun her yerinden ısı kaybı aynı seviyede olmaz. Özellikle kılcal damarların fazla ve cilde yakın olduğu bölgelerden ısı kaybı daha fazla olur. Buralarda genellikle erojen bölgelerdir. Kadın ve erkek arasında erojen bölgeler açısından bazı farklılıklar olsa da genellikle aynıdır. Boyun, ense, ağız, kulaklar, kasıklar, göğüs, sırt veayaklar gibi. Bu nedenle pek çok termal içliğin bu kısımları polar ya da başka malzemelerle takviye edilmiştir. Ayrıca boyunluk, balaklava, kulakları kapatan şapkalar ısı kaybını önlemede çok etkilidirler.
SICAK HAVALARDA GİYİM (HİPERTERMİDEN KORUNMAK):
Sıcak havalarda giyinmenin temel mantığı iki unsura dayanır.
KURAL-1: VÜCUDUNUZU GÜNEŞ IŞINLARINDAN KORUYACAK ŞEKİLDE TAMAMEN KAPALI GİYİNİN.
Aşırı sıcak havalarda kısa kollu tişört ve şort giydiğinizde, cildinizin açık kalan kısımları güneşin UV ışınlarına maruz kalır ve çok ciddi yanıklar oluşur. Bu nedenle cildi UV ışınlarına maruz bırakmamak birinci ilkedir. Mutlaka başınızı ve ensenizi koruyan bir şapka, uzun kollu bir tişört ve uzun bir pantolon giymelisiniz. Ayrıca kıyafetleriniz güneşin yakıcı etkisinden mümkün olduğunca korunmak adına beyaz ya da çok açık renkli olmalıdır.
KURAL-2: KIYAFETLERİNİZ NEFES ALABİLİR OLMALIDIR.
Tıpkı soğuk havalarda olduğu gibi, sıcak havalarda da kıyafetleriniz nefes alabilir olmalıdır. Çünkü vücut artan ısısını düşürmek için hızla terler. Eğer bu ter giysilerden dışarı atılamazsa vücudunuz soğumaz ve terleme miktarını arttırır. Bu şekilde vücut ısınız tehlikeli şekilde artar ve hipertermi tehlikesi baş gösterir. Üstelik çok fazla su kaybedersiniz ve kısa sürede dehidrasyon tehlikesi de ortaya çıkar.
(Soğuk havalarda giyilmesi son derece tehlikeli olan pamuklular, sıcak havalarda iyi bir seçenektir. Çünkü nefes alabilirliği çok yüksektir. Ancak bakteri oluşumu için de çok elverişlidir ve kısa sürede kokar. O nedenle sıcak havalar için en iyi seçenekler pamuklu/sentetik karışımı giysilerdir.)